12.06 (sobota) w godz. 13-18

Warsztaty genderowe dla dorosłych
Między znikaniem i pojawianiem, czyli śladami gender
prowadzenie: Dominika Cieślikowska

Warsztaty genderowe przeznaczone dla osób zainteresowanych problematyką równości płci zainspirowane są wybranymi zagadnieniami z dziedziny sztuki, kultury, psychologii i socjologii, ale przede wszystkim obserwacją codzienności,rodzinnych i społecznych przekazów. Podczas spotkania zdefiniowane zostaną pojęcia: płeć biologiczna, płeć społecznokulturowa, socjalizacja, tożsamość.
Celem warsztatów jest zapoznanie z procesem tworzenia się płci społecznokulturowej oraz wskazanie jej wpływu na życie codzienne i relacje społeczne. Zajęcia prowadzone będą metodami aktywnymi, z wykorzystaniem pracy w grupach, burzy mózgów i dyskusji.

Dominika Cieślikowska — psycholożka międzykulturowa, pracuje w Instytucie
Psychologii Stosunków Międzykulturowych w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej. Zajmuje się problematyką tożsamości kulturowej i adaptacji do życia w nowej kulturze oraz kwestiami różnic i relacji płciowych. Prowadzi szkolenia i warsztaty dla różnych grup w Polsce i za granicą, wspiera adaptację kulturową cudzoziemców(studentów, biznesmenów, uchodźców) oraz kobiety pragnące dokonać wielkich i małych rzeczy.

Wstęp: 32 zł.
Zapisy: dział edukacji, tel. 22 556 96 96, a.zdzieborska@zacheta.art.pl

CELE WARSZTATÓW:

• Dostrzeżenie wpływu płci społeczno-kulturowej na codzienne funkcjonowanie i bardziej świadome posługiwanie się optyką genderową w sytuacjach osobistych, zawodowych, społecznych.
• Zdefiniowanie pojęć: płeć biologiczna i płeć społeczno-kulturowa, socjalizacja, „genderowe okulary”, ukryte przekazy, tożsamość.
• Refleksja, wymiana opinii, pogłębienie wiedzy na temat zagadnienia gender.

RAMOWY PROGRAM:

godz. 13–14 Wprowadzenie
• Prezentacja uczestników/uczestniczek warsztatów
• Kwestie organizacyjne: cele, program, zasady pracy
• Wprowadzenie w zagadnienia merytoryczne
Metody pracy: ćwiczenia aktywizujące, dyskusja, praca z użyciem metafory
godz. 14–15 Śladami gender: kultura i gender
• Poszukiwanie wzorców kobiecości i męskości w przekazach tradycyjnych (bajki, baśnie, opowieści, mity)
• Obecne wzorce zachowań zgodnych i niezgodnych z normami i oczekiwaniami społecznymi
• Definiowanie podstawowych pojęć
Metody pracy: drama stosowana, dyskusje w parach i plenarne
godz. 15–15.15 Przerwa na kawę
godz. 15.15–17 Jak skonstruowano gender?
• Wizerunki kobiet i mężczyzn oraz oczekiwania społeczne w różnych obszarach: edukacji, nauki, sztuki, życia codziennego, mediów i innych
• Poszukiwania przekazów i śladów oraz doniesienia i informacje z wybranej dziedziny analizowane pod kątem gender
• „Moje gender” — refleksja nad własnym funkcjonowaniem w różnych sferach życia w odniesieniu do kategorii płci
Metody pracy: burza mózgów, praca grupowa, analiza materiałów źródłowych (podręczniki, reklamy, filmy, literatura piękna, ogłoszenia o pracę, ogłoszenia matrymonialne, dzieła sztuki, język codzienny i inne), miniprezentacje
informacji, faktów, wiedzy
godz. 17–17.45 Czy/jak dekonstruować gender?
• Płeć w kontekście innych wymiarów tożsamości
• Jak „działa” różnorodność?
• Garść inspiracji dla dalszych poszukiwań śladów gender: dobre praktyki, projekty, wystawa Płeć? Sprawdzam! i inspirujące biografie feministek, działaczy/działaczek, wskazówki, gdzie szukać więcej informacji.
Metody pracy: ćwiczenie / symulacja, dyskusja
Podsumowanie i zakończenie, godz. 17.45–18

10.06 (czwartek) godz. 18.00

Grbavica (Esmas Geheimnis — Grbavica) reż. Jasmila Žbanić, Austria, Chorwacja, Niemcy,Bośnia i Hercegowina, 2006, 90min

wprowadzenie: Bożena Umińska-Keff

Jeden z pierwszych filmów zrywających z jugosłowiańskim stylem autobałkanizacji à la Kusturica. Samotna matka wychowuje dwunastoletnią córkę Sarę w sarajewskiej dzielnicy Grbavica. Dziewczyna żyje w przekonaniu, że jej ojciec był bośniackim bohaterem, tymczasem urodziła się w wyniku gwałtu dokonanego przez żołnierza serbskiego. Film otrzymał Złotego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie w 2006 roku.

Bożena Umińska-Keff — poetka, pisarka, eseistka i publicystka. Wykłada m.in. na Gender Studies na Uniwersytecie Warszawskim. Pracuje w Żydowskim Instytucie Historycznym. Jedna z pierwszych w Polsce badaczek związków między nacjonalizmem a kulturową konstrukcją płci. W swojej publicystycezajmuje się krytyką dyskryminacyjnych aspektów polskiej kultury —mizoginizmem, homofobią i antysemityzmem. Zajmuje się też krytyką filmową.

Projekcja w ramach Życie uczuciowe i rodzinne w kinie soc-bloku — przeglądu
filmów przygotowanego przez dr Iwonę Kurz.

Przegląd filmów dokumentalnych 31.05- 2.06

31.05 (poniedziałek), godz. 18

Pokaz filmów dokumentalnych z Wytwórni Filmowej „Czołówka”

My kobiety
reż. Maria Kwiatkowska, 1964, 16 min 52 s, cz-b
Filmowa opowieść o kobietach polskich, które brały czynny udział w walce z wrogiem w szeregach Wojska Polskiego, w oddziałach Pomocniczej Służby Kobiet na zachodzie Europy oraz w krajowym ruchu oporu. Odnalezione przez realizatorów uczestniczki walk na wszystkich frontach II wojny światowej dzielą się przed kamerą osobistymi wspomnieniami wojennymi i relacjonują przebieg wydarzeń, w których brały udział.

Przerwana pieśń
reż. Włodzimierz Jusiewicz, 1977, 14 min 42 s, cz-b
Film dokumentalny o Krystynie Krahelskiej — żołnierzu walczącego podziemia, autorce wielu wierszy i marsza Hej, chłopcy, bagnet na broń..., „Warszawskiej Syrence”. Film ukazuje jej drogę życiową, losy okupacyjne i wreszcie okoliczności śmierci w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego.

Mirosław Hermaszewski
reż. Bohdan Świątkiewicz, 1978, 15 min 07 s, kolor
Film przedstawia biografię, karierę lotniczą oraz przygotowania do lotu w kosmos majora pilota dyplomowanego Mirosława Hermaszewskiego. Film zrealizowany na zlecenie WP. Pięć wybranych teledysków z Wojskowego Magazynu Filmowego „Radar” — szansa na zobaczenie materiałów
archiwalnych wytwórni „Czołówka”.


1.06 (wtorek), godz. 18

Genus — życie malarek Jitky i Květy Válových (Genus — Život malířek Jitky a Květy Válových, Genus — The Lives of Jitka and Květa Válová)
reż. Ester Krumbachová, Czechy, 1993, 15 min
Portret sióstr Jitki i Květy Válovych, artystek z Kladna należących do grupy artystycznej Trasa. Obie kobiety przy szklaneczce wina i papierosie opowiadają w filmie o swojej sztuce, inspiracjach i życiu. Tłem jest ich dom-pracownia pełen obrazów i rzeczy dokumentujących ich twórczość.
Film w oryginalnej wersji językowej z polskimi napisami.

Owoce same spadają (Ovoce samopadající)
reż. Petr Zàruba, Czechy, 2008, 26 min
Portret artysty grafika Jiříego Johna, który był jednym z ważniejszych przedstawicieli sztuki powojennej w Czechach. Film zrealizowany wraz z żoną Johna Adrieną Šimotovą, także artystką, związaną z emocjonalnym surrealizmem, której prace możemy oglądać na wystawie Płeć? Sprawdzam! Śmierć męża bardzo silnie wpłynęła na jej sztukę. W filmie wypowiadają się także brat artysty Vladimir oraz przyjaciele: Jaromír Zemina, teoretyk sztuki oraz Jan Vladislav, poeta i tłumacz.
Film w oryginalnej wersji językowej z angielskimi i polskimi napisami.
Pokazy zorganizowane przy współpracy z Czeskim Centrum wWarszawie.

Ein Fest für die Augen. Der Maler Walter Womacka
reż. Rainer Kraus, Bärbel Wehran, Fernsehen der DDR, 1984, 30 min
Film dokumentalny zrealizowany dla telewizji NRD opowiadający o twórczości niemieckiego artysty Waltera Womacki, przedstawiciela socrealizmu. Womacka jest autorem wielu malowideł ściennych i mozaik, które ozdobiły Berlin w czasie powojennej odbudowy. Jednym z bardziej znanych jego dzieł jest mural na Domu Nauczyciela na Alexanderplatz.
Film w oryginalnej wersji językowej z polskimi napisami.

Too Much Future — Punk EAST! / OstPunk! Too much Future
reż. Carsten Fiebeler, Michael Boehlke, Niemcy, 2007, 92 min
Film dokumentalny o kulturze punk w NRD. Twórcy tego filmu, sami niegdyś zaangażowani w punk, podejmują wyzwanie przedstawienia unikalnej historii tego ruchu na dużym ekranie. Rozmawiają z sześcioma osobami, które należały do punkowych zespołów i aktywnie uczestniczyły w życiu kulturalnym i politycznym. „Colonel”, aktywista punkowy we wschodnich Niemczech. Mike Göde, w czasach NRD wokalista i gitarzysta zespołów punkowych Bandsalat, Betonromantik i Reasors Exzesz. Daniel Kaiser, basista grający we wschodnio-niemieckich grupach punkowych Planlos, Namenlos, Fatale i Mita Schamal — obaj za polityczny wydźwięk swoich piosenek trafili do więzienia. Bernd Stracke, wokalista legendarnej grupy z Lipska Wutanfall. Cornelia Schleime, artystka, założycielka zespołu Zwitschermaschine, która w 1984 przeniosła się ze wschodniego do zachodniego Berlina, co automatycznie uczyniło ją celem inwigilacji.
Film w oryginalnej wersji językowej z angielskimi napisami.

2.06 (środa) godz. 18

Jerzy Bereś — rzeźbiarz
reż. Andrzej Kornecki, Polska, 1996, 40 min
Reportaż. Sylwetka Jerzego Beresia, urodzonego w 1930 rzeźbiarza, happenera i myśliciela.
Z cyklu: Album krakowskiej sztuki. Autorka programu — Krystyna Czerni

Maria Pinińska-Bereś — rzeźbiarka
reż. Andrzej Kornecki, Polska, 1994, 31 min
Reportaż. Wywiad z wybitną i niedocenianą polską artystką Marią Pinińską-Bereś, żoną
Jerzego Beresia. Z cyklu: Album krakowskiej sztuki. Autorka programu – Krystyna Czerni

Falender — opowieść intymna
reż. Krzysztof Rogulski, Polska, 2007, 60 min
Film opowiadający o życiu polskiej rzeźbiarki Barbary Falender, której odważne rzeźby wzbudzały swego czasu duże kontrowersje. W listopadzie 2007 z okazji 30-lecia pracy twórczej Falender przygotowywała w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku wystawę retrospektywną. Kamera towarzyszy jej także w życiu prywatnym, wśród rodziny i przyjaciół. Film opatrzony jest komentarzem artystki.

Fangor. Pół wieku malowania
realizacja Franciszek Kuduk, Polska, 1991, 36 min
Film biograficzny o Wojciechu Fangorze, urodzonym w 1922 malarzu, grafiku, rzeźbiarzu i plakaciście.

Wykład prof. Marii Poprzęckiej

Płeć oka

poniedziałek 24 maja

godz. 18

Wykład będzie postawieniem pytania o kulturowe uwarunkowania patrzenia (nie tylko na sztukę) w kontekście wystawy genderowej.

Maria Poprzęcka — profesor zwyczajny w Instytucie Historii Sztuki UW. Głównym przedmiotem jej zainteresowań jest sztuka, teoria i krytyka artystyczna XIX i XX wieku oraz metodologia badań nad sztuką. Ostatnio wydała książkę Inne obrazy, poświęconą tym elementom w naszym postrzeganiu świata, które na przestrzeni wieków zostały wyeliminowane lub zignorowane przez konwencje kulturowe.

Wykład zorganizowany we współpracy

z Towarzystwem Zachęty Sztuk Pięknych

UWAGA!

Wykład prof. Magdaleny Środy odwołany!!!

Postfeminizm, kultura popularna i konserwatywna modernizacja - prowadzenie Samuel Nowak (UJ)

Postfeminizm, kultura popularna i konserwatywna modernizacja - prowadzenie Samuel Nowak (UJ)


Wykład jest poświęcony politykom płci w polskiej kulturze popularnej. W jakim stopniu jest ona postfeministyczna, jak buduje swoją relację z feminizmem oraz wpisuje się w kontekst lokalnej, konserwatywnej modernizacji? Czy rzeczywiście zdobycze akademickiego feminizmu (gender studies, teoria queer) mogą być pomocne w badaniu rodzimej popkultury? Analiza fragmentów filmu Lejdis, nowego wizerunku Agnieszki Chylińskiej czy strategii reklamowej Partii Kobiet posłuży próbie odpowiedzi na te pytania.

Samuel Nowak — doktorant w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studiował także na Universiteit Antwerpen w Belgii oraz King’s College w Londynie. Interesuje się teorią mediów w ujęciu kulturoznawczym. Stypendysta m.in. Tokyo Foundation, Rektora UJ, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Wykład zorganizowany we współpracy
z Fundacją Kultura dla Tolerancji.

fot. kadr z filmu Lejdis, reż Tomasz Konecki, pol. 2008.

Wykład prof. Pawła Dybla

środa 19 maja, godz. 18

Wykład prof. Pawła Dybla

Psychoanaliza, gender i sztuka

Szczególne znaczenie, jakie w filozofii współczesnej, humanistyce i sztuce uzyskała problematyka związana z płcią nie byłoby możliwe, gdyby w pierwszej połowie minionego stulecia w ramach zapoczątkowanej przez Freuda tradycji psychoanalitycznej,nie pojawiły się różne „rewolucyjne” teorie na ten temat. Były one m.in. źródłem inspiracji dla feministycznych koncepcji płci mimo, iż często przedstawicielki tej tradycji poddawały pomysły Freuda i jego uczniów druzgocącej krytyce. Wykład ukaże jak dalece dyskurs o płci, który począwszy od lat 70. zaczął (nieśmiało) kiełkować w sztuce krajów bloku wschodniego, był również – pośrednio - spadkobiercą tej tradycji. Szczególny kontekst ideowo-polityczny w jakim się rozwijał, obrósł w specyficzne znaczenia odróżniające go wyraźnie od analogicznego dyskursu, jaki istniał w sztuce „wolnego” zachodniego świata. Istotne znaczenie miał tutaj sposób, w jaki w ramach ideologii komunistycznej, traktowane były ludzkie ciała, ulegając redukcji do „ciał produkujących” (względem ciał bojowników walczących o pokój). Podczas gdy cały ich wymiar seksualny był w najlepszym wypadku ignorowany lub traktowany jako drugorzędny. Dzisiaj natomiast, w dwadzieścia lat po rozpadzie bloku wschodniego, różnice te całkowicie zanikły, chociaż ich miejsce zajęły inne, związane z partykularnym kontekstem kulturowej tradycji poszczególnych krajów.

Prof. dr hab. Paweł Dybel - profesor w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. Główne dziedziny zainteresowań badawczych: filozofia współczesna (fenomenologia, hermeneutyka, poststrukturalizm), teorie psychoanalityczne, antropologia filozoficzna, współczesna filozofia polityczna, teoria literatury, współczesna myśl o sztuce.

sala warsztatowa, wstęp wolny

Wykład dr Agnieszki Graff

piątek 14 maja, godz. 18

Wykład dr Agnieszki Graff

Nasza niewinność — cudze zboczenia. Płeć, seksualność, nacjonalizm

Homofobia i dyskryminacja kobiet stały się w ostatnich latach polską specjalnością narodową — wyznacznikami naszej rzekomej „specyfiki kulturowej” w zjednoczonej Europie. W rodzimym dyskursie nacjonalistycznym kwestie płci i seksualności zajmują miejsce kluczowe — polskość i heteronorma stały się w nim niemal synonimami. Polskość to niewinność; „zboczenia” to przejaw obcości. Wykład jest próbą opisania tego zjawiska za pomocą narzędzi współczesnych gender studies.

Pierwsza część przedstawia kilka koncepcji teoretycznych dotyczących specyficznego miejsca płci w procesach kulturowych związanych z tożsamością narodową: kobiety jako „nosicielki kultury”; ambiwalencja nacjonalizmu wobec kobiet; mechanizm alegoryzacji narodu jako kobiety; typologia dyskursów o narodzie pod względem ich stosunku do płci. Druga część to propozycja pewnej diagnozy dotyczącej obecnego deficytu genderowego w polskiej kulturze politycznej —i zarazem próba odpowiedzi na pytanie, jak splot „płeć i naród” wygląda w Polsce.

dr Agnieszka Graff (1970) — anglistka, feministka. Współzałożycielka Porozumienia Kobiet 8 Marca. Stypendystka Fundacji Fulbrighta. Teksty naukowe oraz publicystyczne ogłaszała m.in. w „Res Publice Nowej”, „Kulturze i Społeczeństwie”, „Ośce”, „Zadrze”, „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczpospolitej”. Pracuje w Ośrodku Studiów Amerykańskich UW i wykłada na warszawskich podyplomowych Gender Studies. Jej książka Świat bez kobiet (2001) to jedna z najważniejszych pozycji w polskiej literaturze feministycznej. Analizuje w niej mechanizmy stopniowego wykluczania kobiecego głosu ze sfery publicznej w warunkach ustrojowej transformacji. W ostatnich pracach zwraca szczególną uwagę na przenikanie się dyskursu płci z narracjami rasowymi i nacjonalistycznymi (np. antysemityzmem).

wykład organizowany we współpracy

z Towarzystwem Zachęty Sztuk Pięknych

Sala multimedialna, wejście od ul. Burschego. Wstęp wolny.

Ciało i performatywność w sztuce kobiet byłej NRD

wtorek 11 maja, g. 18

Ciało i performatywność w sztuce kobiet byłej NRD / The Body and Performativity in the Works of Female Artists from the GDR

Wykład i spacer po wystawie z Angeliką Richter, badaczką sztuki byłej NRD, biorącą udział w przygotowaniu wystawy

Angelika Richter — kuratorka, pisarka, historyczka sztuki, mieszkająca w Berlinie. W swojej działalności kuratorskiej skupia się na twórczości poddającej rewizji koncepcje sztuki rozumianej jako praktyki polityczne i estetyczne. Obecnie zajmuje się zagadnieniami z obszaru produkcji sztuki, filmu, nowych mediów i kultury dawnej NRD. W latach 2003–2006 pełniła funkcję dyrektora Werkleitz Gesellschaft w Halle. Była kuratorką współpracującą przy Liverpool Biennial (2002), dyrektorką 6. Werkleitz Biennale Common Property (2004) i współkuratorką 7. Werkleitz Biennale Happy Believers (2006). W latach 2007–2009 wykładała gościnnie w Akademii Sztuk Wizualnych (HGB) w Lipsku. Jedną z jej ostatnich publikacji jest analiza relacji pomiędzy sztukami pięknymi, ciałem artysty i performansem w twórczości artystek NRD.

Uwaga! Wykład będzie wygłoszony w języku angielskim.
Sala multimedialna, wejście od ul. Burschego. Wstęp wolny!

SPOTKANIE Z SYWLIĄ CHUTNIK!

piątek 7 maja, godz. 17

Zachęta zaprasza na spotkanie i spacer po wystawie z Sylwią Chutnik!!!

„Rodzę, tworzę" : o wizerunku matek w sztuce, o sztuce matek i audiowizualnych wątkach macierzyństwa.

Sylwia Chutnik - działaczka społeczna, pisarka, przewodniczka po Warszawie. Zajmuje się prawami matek, pisze o prawach kobiet, oprowadza po kobiecej Warszawie

Sala multimedialna, wejście od ul. Burschego. Wstęp wolny.